اغلب ما فکر می‌کنیم که قلم خوشنویسی، تنها یک نوع است و معمولا، تنها یک تصویر هم در ذهن ما
دارد، اما واقعیت این است که، قلم خوشنویسی نیز انواع گوناگونی دارد که هر کدام از
این انواع، کاربردها و ویژگی‌های متفاوت و ویژه‌ای دارند. در واقع همین تفاوت،
موجب شده تا هر یک، برای هدف متفاوتی، قابل استفاده باشند. ما در این مطلب از آموزشگاه ترنم صبا، 10 تا از انواع قلم خوشنویسی را به همراه کاربردها و محدوده قیمتشان به شما
معرفی می‌کنیم، تا بتوانید علاوه بر درک تفاوت‌ها، به آسانی تصمیم بگیرید. همچنین، اگر می‌خواهید نحوه استفاده از هر قلم را حرفه‌ای یاد بگیرید، می‌توانید در کلاس‌ها و دوره‌های حضوری و آنلاین آموزش خوشنویسی ما شرکت کنید و مهارت خود را ارتقا دهید.
معرفی انواع قلم خوشنویسی و خطاطی
انواع قلم خوشنویسی و خطاطی، شامل دسته‌های مختلفی است که هر کدام
برای سبک‌ها و کاربردهای خاصی مناسب هستند. در ادامه، مهم‌ترین این قلم‌ها را به
طور کامل بررسی خواهیم کرد.
1. قلم نی دزفولی
قلم نی دزفولی، یکی از مرغوب‌ترین و محبوب‌ترین انواع قلم خوشنویسی
ایرانی است، که از نی‌های مخصوص دزفول تهیه می‌شود. این قلم، به دلیل ساختار خاص و
باکیفیتی که دارد، می‌تواند خطوط ظریف و ضخیمی ایجاد کند. قلم نر دزفولی، مقاومت
بالایی دارد و در برابر شکستگی، بسیار مقاوم است. این قلم، معمولا برای انواع سبک‌های
خوشنویسی، از جمله: نستعلیق، شکسته نستعلیق، ثلث و نسخ کاربرد دارد و به راحتی می‌تواند
جزییات دقیق خطوط را نشان دهد.
ویژگی‌های بارز قلم نی دزفولی، شامل موارد زیر است:
- رنگ قهوه‌ای سوخته و سرخ
- سطح صاف بدون پیچ و تاب
- گرد بودن سطح مقط
- داشتن وزن مناسب برای کنترل بهتر در دست
- با طول بین 18 تا 30 سانتی‌متر
در بازار ایران، بازه قیمت قلم نی دزفولی، معمولا بین 50,000 تا
200,000 تومان است، که این قیمت بسته به کیفیت تراش، ضخامت و درجه قلم متفاوت است.
قلم‌های ممتاز حرفه‌ای، قیمت بالاتری دارند. این قلم، توسط خوشنویسان حرفه‌ای استفاده می‌شود و هم برای تمرین و هم
اجرای آثار هنری با کیفیت بالا، بسیار مناسب است.
مطلب پیشنهادی: تاریخچه خوشنویسی
2. قلم نی بامبو
قلم نی بامبو، یکی دیگر از مرغوب‌ترین قلم‌های خوشنویسی است، که از
گیاه بامبو ساخته می‌شود. این قلم، به دلیل تراکم بالای آوندهای بامبو، دارای
استحکام بسیار بالا و دوام طولانی است. سطح مقطع قلم، کاملا گرد و صاف بوده و برای
اجرای انواع خطوط، از ریزترین دانگ‌ها مثل غبار و کتیبه، تا خطوط درشت‌تر، بسیار
مناسب است.
قلم نی بامبو، دو مدل اصلی دارد: مدل ساده که با رنگ سبز یا زرد عرضه
می‌شود و مدل خالدار که دارای نقاط مشکی روی سطح آن
است و کیفیت آن تفاوت چندانی با مدل ساده ندارد. قلم نی بامبو
به خاطر استحکام، دوام و انعطاف‌پذیری، هم برای خوشنویسان حرفه‌ای و هم کسانی که
به دنبال قلمی با کیفیت برای تمرین هستند، مناسب است.
از نظر کاربرد، قلم نی بامبو، قابلیت نوشتن انواع سبک‌های خوشنویسی،
مانند: نستعلیق، شکسته نستعلیق، ثلث و نسخ را دارد و به خوبی می‌تواند خطوط ظریف و
ضخیم را ایجاد کند. قیمت قلم نی بامبو، معمولا
در بازه‌ای بین 100,000 تا 300,000 تومان قرار دارد، که بسته به کیفیت تراش، طول و
مدل قلم، می‌تواند متفاوت باشد.
مطلب پیشنهادی: آموزش آنلاین خوشنویسی کودکان
3. قلم نی شمالی
قلم نی شمالی، از نظر استحکام در حد متوسط است؛ یعنی نه خیلی سخت و
سفت مثل قلم، و نه خیلی نرم مانند قلم دزفولی. این ویژگی باعث می‌شود، کنترل و کار
با آن برای اکثر خوشنویسان، بسیار راحت باشد. ویژگی‌های قلم نی شمالی به شرح زیر است:
- با طول بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر
- قطر بین ۱ تا ۲ سانتی‌متر
- رنگ طبیعی قهوه‌ای مایل به قرمز
یا کرم
- مناسب برای انواع خطوط خوشنویسی
از ریزترین دانگ‌ها تا جلی و کتیبه
- قیمت معمولا مناسب‌تر از قلم نی
دزفولی
قلم نی شمالی، برای نوشتن انواع خطوط خوشنویسی، مانند: نستعلیق،
شکسته نستعلیق، نسخ و ثلث قابل استفاده است و از نظر قیمت، به عنوان گزینه‌ای
مقرون به صرفه‌تر نسبت به قلم دزفولی، شناخته می‌شود.
قیمت این نوع قلم، بسته به کیفیت و کاربرد آن، بین 25000 تا 105000 تومان متغیر
است.
4. قلم نی جنوبی
قلم نی جنوبی، معمولا از نی‌های مناطق جنوبی ایران تهیه می‌شود و
دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را برای برخی سبک‌های خوشنویسی، مناسب می‌کند.
ویژگی‌های قلم نی جنوبی عبارت‌اند از:
- استحکام متوسط تا بالا، با
آوندهای قطور که باعث می‌شود جوهر، بهتر و یکنواخت‌تر در هنگام نوشتن، جاری
شود.
- مناسب برای نوشتن خطوط درشت‌تر و
کتیبه‌ای، مانند ثلث و جلی، که نیاز به دوام و استحکام بالاتر دارد.
- قطر قلم، معمولا بین 1 تا 3 سانتی‌متر
و طول آن بین 15 تا 30 سانتی‌متر متغیر است.
- برای هنرمندانی که به دنبال نوشتن
خطوط ضخیم و تزئینی هستند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌رود.
قیمت قلم نی جنوبی، به طور معمول در بازه حدود 45,000 تا 70,000
تومان قرار دارد، که به کیفیت، تراش و برند آن بستگی دارد.
5. قلم نی خیزران
قلم نی خیزران، از گیاه خیزران تهیه می‌شود و به دلیل استحکام و دوام
بالا، کاربرد قابل توجهی در خوشنویسی دارد. این قلم، بیشتر برای دانگ‌های درشت و
خطوط کتیبه، جلی و مشقی، مورد استفاده قرار می‌گیرد و خوشنویسان حرفه‌ای برای
نوشتن حروف بزرگ، آن را ترجیح می‌دهند. به دلیل تراکم و ساختار محکم، این قلم در
برابر فشارهای مکرر و استفاده طولانی مدت، مقاومت خوبی دارد.
ویژگی‌های قلم نی خیزران:
- طول معمولاً بین ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر و قطر حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر
- دارای بافت محکم و مقدار کمی
انحنا
- رنگ‌بندی معمولا زرد خردلی یا
مشکی
- مناسب درشت‌نویسی، خطوط جلی و
کتیبه‌ای
قیمت قلم نی خیزران، متناسب با مدل و کیفیت، معمولا بین 13,000 تا
85,000 تومان متغیر است. نمونه‌های ساده ارزان‌تر و نمونه‌های ویژه با تراش حرفه‌ای
یا در بسته‌های چند عددی، قیمت بیشتری دارند.
6. قلم پلیمری
قلم پلیمری، یکی از ابزارهای خوشنویسی مدرن است که نوک آن از جنس
پلیمر و دسته آن، معمولا چوبی است. این قلم‌ها به دلیل ماندگاری بالا، عدم نیاز به
تراش مکرر و قابلیت استفاده آسان، برای انواع سبک‌های خوشنویسی، مانند: نستعلیق،
شکسته و نسخ، کاربرد دارند. قلم پلیمری، برای کسانی که به دنبال ابزار با دوام و
راحت برای تمرین و نوشتن هستند، بسیار مناسب است.
از مزایای قلم پلیمری، می‌توان به: دوام بالای نوک قلم، کیفیت
یکنواخت خطوط و عدم نیاز به تراش اشاره کرد. قلم‌های پلیمری، در سایزهای مختلف، از
نوک باریک 1 میلی‌متر تا نوک‌های بزرگ‌تر برای خطوط ضخیم، عرضه می‌شوند. قیمت قلم پلیمری، بسته به
سایز و برند متغیر است، اما به طور کلی، قیمت‌ها در محدوده حدود 100,000 تا
2,000,000 تومان برای ست‌های مختلف قلم پلیمری متغیر است.
7. قلم پر
قلم پر، یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین ابزارهای خوشنویسی است، که نوک
آن از پر پرندگان ساخته شده و دسته آن، چوبی یا فلزی است. این قلم‌ها، امروزه
بیشتر به عنوان ابزار هنری و تزئینی برای خوشنویسی‌های خاص، خطاطی‌های سنتی و
نقاشی‌خط استفاده می‌شوند و نوک آن‌ها، قابلیت ایجاد خطوط متنوع و ظریف را دارد.
قیمت قلم پر دست‌ساز و حرفه‌ای، بسته به نوع پر، اندازه، جنس دسته و
کیفیت ساخت متفاوت است. قیمت‌ها معمولا از حدود 150,000 تومان شروع شده و برای
مجموعه‌های کامل و حرفه‌ای (شامل چند قلم پر با نوک‌های مختلف و مرکب) به چند
میلیون تومان هم می‌رسد.
8. قلم نیش فلزی
نوک قلم نیش فلزی، از
فلز ساخته شده و وظیفه اصلی آن، نگهداری و انتقال مرکب به کاغذ است. این قلم‌ها
معمولا نوک‌های فولادی یا آلیاژی دارند که مقاومت خوبی در برابر سایش داشته و به
صورت قابل تعویض بر روی دسته قلم چوبی، پلاستیکی یا فلزی نصب می‌شوند.
از جمله کاربردهای قلم نیش فلزی عبارت‌اند از:
- خوشنویسی کلاسیک و مدرن
- طراحی و نقاشی با خطوط دقیق و
متنوع
- استفاده در سبک‌های مختلف
خوشنویسی لاتین مانند گوتیک، ایتالیک، کاپرپلیت و...
- مناسب برای افراد حرفه‌ای و
هنرمندان برای کنترل دقیق‌تر خطوط
قیمت قلم نیش فلزی، بسته به برند، کیفیت و تعداد نوک‌ها متفاوت است.
قیمت‌ها معمولا از حدود 50,000 تومان برای یک نوک ساده شروع شده و برای ست‌های
حرفه‌ای با نوک‌های متنوع، ممکن است تا چند صد هزار تومان و یا بیشتر باشد.
9. قلم خودنویس
قلم خودنویس، ابزاری مدرن و کاربردی برای نوشتن روان و دقیق است، که
از نوک فلزی و مخزن جوهر تشکیل شده است. این قلم برای نوشتن روزمره، خوشنویسی،
طراحی خطوط تزئینی و هنر کالیگرافی مناسب است و به دلیل قابلیت انتقال یکنواخت
جوهر، به هنرمندان و خوشنویسان اجازه می‌دهد، خطوط نرم و زیبایی خلق کنند.
قیمت قلم خودنویس، بسیار متنوع است و به برند، کیفیت نوک، جنس بدنه و
عوامل دیگری نظیر حکاکی شخصی‌سازی شده بر روی بدنه آن، بستگی دارد. بازه قیمت قلم
خودنویس، از حدود 200,000 تومان برای مدل‌های ساده و معمولی شروع می‌شود و تا
چندین میلیون تومان برای مدل‌های لوکس و برندهای معتبر، ادامه دارد.
مطلب پیشنهادی: نحوه صحیح گرفتن قلم در دست
10. قلم ترلینگ
قلم ترلینگ، ابزاری
دقیق و حرفه‌ای است که برای کشیدن خطوط صاف و منظم، با ضخامت‌های مختلف به کار می‌رود.
این قلم دارای دو نوک فلزی است، که فاصله بین آن‌ها، با یک پیچ تنظیم می‌شود و می‌توان
ضخامت خطوط را به دلخواه تغییر داد. قلم ترلینگ در هنر خوشنویسی، نقاشی، طراحی
معماری و مهندسی کاربرد دارد و برای رسم خطوط جدول‌کشی، کادر بندی و جزئیات دقیق،
بسیار مناسب است.
قیمت قلم ترلینگ با توجه به برند، جنس بدنه و نوک و کشور سازنده
متفاوت است. به طور معمول، قیمت آن در بازار ایران بین 150,000 تا 450,000 تومان
متغیر است.
بهترین قلم خوشنویسی کدام است؟
بهترین قلم خوشنویسی، بستگی به سبک خوشنویسی، تجربه خطاط و نوع
کاربرد مورد نظر وی دارد و نمی‌توان یک قلم خاص را به عنوان بهترین برای همه معرفی
کرد؛ اما به طور کلی:
- برای خوشنویسی سنتی ایرانی و خطوط
ظریف و پرجزئیات، مثل نستعلیق و شکسته نستعلیق، قلم نی دزفولی بهترین گزینه
است.
- برای خطوط درشت‌تر، کتیبه‌ای یا
ثلث و نسخ، قلم‌های بامبو و خیزران به دلیل استحکام و ضخامت مناسب، توصیه می‌شوند.
- قلم پلیمری، برای خوشنویسانی که
به دنبال دوام بیشتر و راحتی استفاده هستند، بهترین انتخاب است.
- برای نقاشی‌خط و خوشنویسی تزئینی،
قلم پر با نوک انعطاف‌پذیر گزینه‌ای هنری و ویژه است.
- قلم نیش فلزی، مناسب کسانی است که
به دنبال دقت و تنوع در ضخامت خطوط هستند و همچنین برای خوشنویسی لاتین،
کاربرد دارد.
- قلم ترلینگ، برای طراحی خطوط صاف
و دقیق، مخصوصا در هنر تذهیب و طراحی معماری، مناسب است.
جمع بندی
در انتخاب میان انواع قلم خوشنویسی، بهتر است فاکتورهای زیر را به
ترتیب، مورد بررسی قرار دهید و سپس، به نتیجه برسید:
- کیفیت قلم
- هدف از تهیه قلم
- میزان بودجه
به عنوان مثال، اگر کیفیت ساخت برای شما از اهمیت بالایی برخوردار
است، قصد دارید که خطوط ریزی را طراحی کنید و تنها 100000 تومان می‌توانید برای
این منظور هزینه کنید، توصیه می‌کنیم که با مشورت ترنم صبا، یک قلم نی دزفولی
باکیفیت تهیه کنید.